Aydın Hedef Gazetesi'nden Özge Çümlek'in haberine göre; Aydın Sanayi Odası Başkanı Gökhan Maraş, ilin katma değerine uyumlu olmadığını öne sürdü. Maraş, “Aydın, 311 bin 110 lira olan Türkiye ortalamasının oldukça gerisinde kaldı. Kişi başına düşen gelirin ülke ortalamasını geçtiği 13 ilin arasında yer almadı. İl bazın daha büyük yatırım sağlanması gerekir” dedi.
TÜİK, 2023 yılına ilişkin il bazında Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) istatistiklerini açıkladı. Buna göre; 2023 yılında kişi başına gayrisafi yurt içi hasılada Aydın, 222 bin 947 lira olurken bunun dolar karşılığı ise 9 bin 490 dolar olarak kaydedildi. Bu verilere göre Aydın, bölge ve çevre iller genelinde aldığı sonuçla soru işaretlerine neden oldu. Çevre illerdeki verilere göre rakamda belirgin bir düşüş gözlemdi. Komşu illerdeki durum; İzmir 361 bin 46 lira, Denizli 253 bin 788 lira, Muğla 326 bin 869 lira, Manisa 285 bin 550 lira, Kütahya 232 bin 272 lira ve Uşak ise 227 bin 619 lira olarak açıklandı. Kişi başına GSYH, 2023 yılında 13 ilde Türkiye ortalamasının üzerinde gerçekleşti. Bu kapsamda Aydın, Türkiye ortalaması olan 311 bin 110 liranın oldukça gerisinde kaldı ve kişi başına düşen gelirin ülke ortalamasını geçtiği 13 ilin arasında yer almadı. Bölgede 13 ilin içerisine giren iller ise; İzmir ve Muğla oldu.
TARIM VE TURİZM ÖN PLANDA
Pandemi döneminden sonraki yılara bakılacak olursa Aydın’da kişi başına gayrisafi yurt içi hasıla verileri; 2020 yılında 41 bin 870 lira, 2021 yılında 58 bin 763 lira, 2022 yılında ise 125 bin 800 lira olarak kaydedildi. Verileri değerlendiren Aydın Sanayi Odası Başkanı Gökhan Maraş, Aydın’ın diğer illere kıyasla geride kalmasının sanayi sektörü açısından olumsuz bir gelişme olduğunu söyledi. Aydın ekonomisinin büyük ölçüde tarım ve turizme dayandığını kaydeden Başkan Maraş, şunları kaydetti: “Bu iki sektör, sanayi ve ileri teknoloji üretimi kadar yüksek katma değer yaratmıyor. Tarımsal üretimde zeytin, incir ve pamuk gibi ürünlerde güçlü bir konumda olsak da, üretimde verimlilik sorunları ve sanayileşmemiş tarım modeli nedeniyle elde edilen gelir sınırlı kalıyor. Öte yandan turizm sektörü de mevsimsel olduğu için yılın belirli dönemlerinde hareketlilik sağlarken, geri kalan aylarda durgun bir tablo sergiliyor. Bu da ekonomik büyümeyi sürdürülebilir hâle getiremiyor.”
“YATIRIM TEŞVİKLERİ ARTIRILMALI”
Aydın’ın coğrafi olarak avantajlı bir konumda olmasına rağmen büyük ölçekli sanayi ve teknoloji yatırımlarını çekmekte İzmir, Denizli ve Muğla gibi illerin gerisinde kaldığını aktaran Maraş, “Özellikle sanayileşmiş illerin sunduğu teşvikler ve altyapı olanakları, yatırımcıların tercihini bu illere yönlendirmesine neden oluyor. Aydın’da sanayi bölgeleri ve yatırım teşvikleri artırılmadıkça, kişi başına düşen gelirde büyük sıçramalar yapmak zor görünüyor” diye konuştu.
“NİTELİKLİ İŞ GÜCÜ GÖÇ EDİYOR”
Bir diğer önemli sorunun, Aydın’dan büyük şehirlere yaşanan beyin göçü olduğunu kaydeden Maraş, “Üniversite mezunları ve nitelikli iş gücü, Aydın’da kendine uygun sektörler bulamadığı için İzmir, İstanbul ve Ankara gibi illere yöneliyor. Bu da Aydın’da kalan iş gücünün daha düşük maaşlı sektörlerde çalışmasına yol açıyor. Gelişmiş şehirlerde teknoloji ve sanayi sektörleri sayesinde daha yüksek maaşlarla iş bulunabilirken, Aydın’da bu imkanlar kısıtlı kalıyor” dedi.
“GENÇ İŞ GÜCÜNE FIRSAT VERİLSİN”
Aydın’ın ekonomik sıçrama yapabilmesi için sanayi ve teknoloji yatırımlarının desteklenmesi gerektiğine dikkat çeken Maraş, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Tarım sektörü modernize edilmeli ve ürünler işlenerek katma değer artırılmalı. Turizm ise sadece yaz aylarına sıkışmadan yıl boyunca hareketli kalabilecek projelerle desteklenmeli. En önemlisi, genç ve nitelikli iş gücünü şehirde tutacak, onları cezbeden yeni iş fırsatları yaratılmalı. Aydın, doğal güzellikleri ve tarımsal zenginlikleriyle büyük bir potansiyele sahip. Ancak bu potansiyeli değerlendirmek için ekonominin daha sürdürülebilir ve yüksek gelir getiren sektörlere yönelmesi şart. Aksi takdirde, Aydın yıllar geçtikçe ekonomik olarak daha fazla geri planda kalabilir.”
KATMA DEĞER VURGUSU
AYSO Başkanı Gökhan Maraş, sözlerini şöyle sürdürdü: "Sadece 2023 yılı için değil daha önceki yıllar sıralamalarında da öne çıkan Bilecik gibi küçük iller değerlendirildiğinde bu illerin sanayi bölgelerine yakınlıkları veya bölgesel teşviklerde ön sıralarda olmaları da dikkat çekici. Bu yüzden büyük ölçekli sanayi yatırımları aldıkları ve düşük nüfusa sahip olmaları sebebiyle de kişi başı GSYH sıralamasında öne çıktıkları gözlemlenmektedir. Aydın ili özelinde ise büyük ölçekli sanayi yatırımlarının son yıllarda arttığı gözlemlense de nüfusa oranlandığında kişi başı GYSH rakamının düşük kaldığı, bununla birlikte üretim ve ihracatta önemli paya sahip olan tarım ürünlerinin büyük oranda işlenmeden, dökme olarak satılıyor. Bunun sonucunda da katma değer üretiminde ciddi eksiklikler ortaya çıkıyor.”
