Alınan bilgiye göre, Ordu'nun Fatsa ilçesine bağlı Bolaman Mahallesi’nde 1968 yılında yapılan Laleli Merkez Camii’nin temeli kazıldığı sırasında bir taş bulunurken, vatandaşlar üzerindeki yazılardan şüphelendi. Ancak gerekli görüşmelerden sonuç alınamayınca taş, yıllarca caminin bahçesinde oturak olarak kullanıldı.
Lise Öğretmeni Fark Etti
Yıllar boyunca vatandaşlar bu taşın üzerinde oturup dinlendi, sohbet etti. Mahalle sakinlerinden olan, Fatsa Cahit Zarifoğlu Anadolu Lisesi’nde görevli Edebiyat öğretmeni Aydın Bal'ın, taşın üzerindeki yazıları fark etmesi üzerine uzun yılların ardından yeniden yetkililere haber verildi. Marmara Üniversitesi Tarih Bölümü'nden Prof. Dr. Hüseyin Sami Öztürk tarafından Latince metnin çevirisi yapıldı. Böylece eserin tarihi eser olduğu anlaşıldı.
Roma İmparatorluğu Dönemine Ait
Roma İmparatorluğu Dönemi’ne ait olduğu, milattan sonra 239 yılında yapıldığı tahmin edilen taşın üzerinde, İmparator III. Gordianus'un ismi ve unvanlarının yer aldığı tespit edildi. Taşın üzerinde ayrıca, III. Gordianus’un yolu yenilettiği ve yazıtın sonunda da ikinci mil ibaresinin yer aldığı belirlendi.
Taşın Çok Önemli Olduğu Ortaya Çıkarıldı
Ordu Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Erken Hıristiyan ve Bizans Sanatları Anabilim Dalı’nda öğretim üyesi olan Doç. Dr. Seçkin Evcim, taşın çok önemli ve Karadeniz Bölgesi’nde nadir örneklerden olduğunu aktardı. Evcim, "Anadolu’da bunlarla ilgili geniş çaplı çalışmalar yapılmıştır. Biz de hemen önceki yapılan çalışmalara baktık ve bu taşın daha önce yayınlanmadığını belirledik" ifadelerini kullandı.
Dönemin Tarihi Açısından Önemli Bilgiler Veriyor
Doç. Dr. Evcim, "Bu açıdan bölgenin Roma Dönemi’ndeki güzergahlarının belirlenmesi ve bu dönemin tarihi hakkında bilgi vermesi açısından önemli bir yazıt, bir de bölge gerçekten bu tip eserlerin bulunması çok zor bir coğrafyaya sahip. O açıdan bunu tespit edebilmek bizim için çok önemli oldu. Bu şekilde Fatsa’nın kültür tarihine de önemli bir eser kazandırılmış oldu" sözlerini kaydetti.
Görüşmelerden Netice Alamamışlar
Mahalle sakinlerinden İsmail Yıldız, taşı yıllar boyunca üzerinde oturmak için kullandıklarını belirterek, şunları kaydetti: “Bunun tarihi anlamı bilmiyorduk ama şüphelendiğimiz için birkaç kere görüşmeler yaptık. Bize tarihinden kimse bahsetmedi. 1968 yılından bu yana taş burada."
Yıllar Boyunca Üzerinde Oturulmuş!
Mahmut Türkmen isimli vatandaş ise, "Bu taş cami temeli yapıldığı esnada çıktı, bu yazıyı fark ettik, görüşmeler yaptık ama netice alamadık. Bu taşın geçmişinden kimse bahsetmedi. Biz de bunu oturak taşı olarak kullandık. Burada sohbet etmek ve gelen misafirleri ağırlamak için kullandık. Oturduk ama biz bunun bu şekilde tarihi bir taş olduğunu bilmiyorduk. Yazıyı okuyup da kimse bizi aydınlatmadı" dedi.
Tarihi Taş Müzeye Götürüldü
Öte yandan gerekli incelemeler ve görüşmelerin ardından taş, belediye ekipleri ve görevlilerin yardımıyla cami bahçesindeki yerinden alınarak sergilenmek üzere Ordu Müze Müdürlüğü’ne nakledildi.
