Ege Denizi'ndeki sismik hareketlilik ve yanardağın patlama riskiyle ilgili olarak sürekli şiddetli deprem ve tsunami konuşulurken, çok fazla gündeme gelmeyen büyük tehlikelere uzmanlar işaret etti.
Patlarsa Tüm Dünyayı Etkileyecek!
İzmir Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Nezih Aytaçlar, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, böylesine büyük bir patlamanın sadece Türkiye için değil, tüm dünya için önemli etkileri olacağına dikkat çekti. "Santorini'nin büyük yanardağ patlaması kabaca M.Ö. 1600, yani günümüzden yaklaşık 3 bin 650 yıl önce gerçekleşmiş. Ada, yuvarlak bir adayken dörtte üçü yok olmuş ve geriye şimdiki 'C' şeklindeki ada kalmış" diyen Aytaçlar, bu şekilde bir patlamanın yeniden olması durumunda büyük iklimsel krizin yaşanacağını belirtti.
'Ciddi İklimsel Değişikliğe Yol Açar'
Aytaçlar, M.Ö. 1600'lerde olan patlamaya benzer bir patlama olursa, ciddi bir iklimsel kriz oluşacağını anlattı. Aytaçlar, "Bu patlama, ciddi bir iklimsel değişikliğe yol açar ve bu yalnızca Türkiye için değil, dünya için de tehlike yaratır. M.Ö. 1600’lerde oluşan eski patlamada, kutuplardaki buzullaşmalar artıyordu. Yani düşünün, Santorini patlıyor ve kutuplardaki buzullaşmalar artıyor. Hatta Kanada’daki sekoya ağaçlarının halkaları daralıyor, bu da o ağaçların birkaç yıl boyunca düzenli güneş göremedikleri anlamına geliyor. Patlama sonucunda bir takım sülfürler açığa çıkıyor ve bu sülfür yağmurla sülfürik asit olarak yeryüzüne iniyor, bu da tarımı mahvediyor. Tabii bu patlamanın boyutu diğerlerine oranla daha büyük ve etkileri de daha kapsamlıydı" ifadelerini kullandı.
Volkanik Küller Atmosferde Asılı Kalıyor
Ege Üniversitesi Coğrafya Bölümü Fiziki Coğrafya Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Öğr. Üyesi Aylin Karadaş ise şiddetli volkanik patlamalar sırasında özellikle kül çıkışı fazla olan bir volkanik aktivite gerçekleştiğinde, atmosfere yayılan volkanik küllerin geniş bir coğrafyayı etkileyecek şekilde uzun yıllar boyunca atmosferde asılı kaldığını ve zamanla yeryüzünde uygun yerlerde biriktiğini dile getirdi.
Büyük Kıtlıklara Neden Olabilir!
Karadaş, şunları kaydetti: "Santorini Volkanı için konuşmak gerekirse Santorini'nin geçmişte böylesi bir patlama yaptığını biliyoruz. Ege kıyılarında yaptığımız sondaj çalışmalarında bir çok yerde alüvyal sedimanlar arasında Santorini'nin eski patlamalarına ait küllerine rastladık. Günümüzde de gerçekleşecek bir patlamanın deprem yada tsunami gibi direkt etkileri olabileceği gibi dolaylı olarak elbette ki iklim koşullarını değiştirebileceğini beklemeliyiz ve hatta geçmişte örnekleri olduğu gibi büyük kıtlıkların yaşanmasına sebebiyet verebilir. Şu anda Santorini’de bir takım aktiviteler var ancak bu hareketler henüz derinde. Magma, 5 km kadar derinde etkinlik gösteriyor, şiddetli bir volkanik patlama için magmanın yükselmesi gerekmekte."
Daha Soğuk Koşullara Sebebiyet Veriyor
Doç. Dr. Karadaş, sözlerini şöyle sürdürdü: "Dünyada volkanlar aynı şekilde faaliyet göstermiyor. Bazı dönemlerde volkanlar atmosfere çok fazla kül bırakıyor. Volkanizma sırasında atmosfer, küllerle kaplanıyor ve bu küller uzun bir dönem boyunca atmosferde asılı kalabiliyor. Bu dönemde, güneş ışınları eskisi gibi kolayca yeryüzüne ulaşamıyor. Alınan radyasyon miktarını azaltarak, bu durum dünyanın o bölgesinde daha soğuk koşullara sebep olabiliyor."
Geçmişteki Tsunaminin Etkileri Gözlenebiliyor
Tsunami riskine de dikkat çeken uzmanlar, hangi alanların daha çok etkileneceğine dair bilgiler verdi. Doç. Dr. Mehmet Nezih Aytaçlar, Santorini Volkanı'nın geçmişteki patlamasının bugünlere izler bıraktığını ifade ederek, "Bir dizi tsunami olduğunu biliyoruz. Bizim tespit edebildiğimiz bir tanesi Çeşme'de Bağlararası Höyüğü'nde bulunan tsunami izleridir. İzmir Urla sahilinin güneyinde kalan kıyıların tümünde bu tsunaminin etkilerinin olduğunu tahmin ediyoruz" dedi.
Aydın Ve Muğla İçin Tehlike Mevcut!
Aytaçlar, olası tsunami felaketi için tehlikede olan bölgelerden de söz etti. Aytaçlar, sözlerini şöyle tamamladı: "Tsunami tehlikesi İzmir merkez için yok. Tsunaminin, bütün Karaburun Yarımadası’nı dolaşıp gelme şansı pek yok. Ancak İzmir’in Seferihisar, Gümüldür kıyıları için tehlike var. Santorini tekrar patlarsa, Aydın, Muğla ve kıyı şeridi için tsunami tehlikesi mevcuttur."
