Tralleis Antik Kenti’ne sırtını dayayan Efeler ilçesindeki Kemer, Mesudiye ve Köprülü-Veysipaşa mahallelerinde bulunan eski ev ve yapılar, antik kentlerden alınan taşları bünyesinde barındırıyor.
Tarihi Motifler Dikkat Çekiyor
Duvarlarının yapım aşamasında Tralleis’ten getirilen tarihi eser niteliğindeki taş bloklar kullanılırken, günümüze kadar uzanan evlerin duvarlarında tarihi motifler dikkatlerden kaçmıyor.
Tralleis Antik Kenti başta olmak üzere il genelindeki birçok antik kent ve ören yerinin Aydın tarihinde iz bıraktığını ifade eden Tarihçi Hilmi Anaç, önemli bilgiler verdi.
Çevredeki Antik Kentlerden Alınmış
Anaç, şunları kaydetti: "Bunun en güzel örneklerinden biri de bu yapılarda. Hem gayrimüslimler hem müslimler antik kentlerdeki taşları kullanmışlar. Aynı buna benzer bir durum da Aydınoğlu döneminde yapılan bu mimaride görüyoruz. Fakat bu bölgedeki devşirme taşlarının önemli bir kısmı da çevredeki antik kentlerden alınmış ve o sayede bu devşirme taşların kullanımı aynı zamanda devşirme taşların korunmasını da bize örnek olarak gösteriyor."
Aydın Açık Hava Müzesi Gibi
"Bunlardan biri de bu yapının içinde mevcut. Aydın'ın her yerinde tarihin kültürel dönemlerinden izlerini iç içe bulmak mümkün ve burada halen bir Yunanca bir taşın, kitabenin şehrin tam göbeğinde durması da şehrimizin Aydın ilinin bir açık hava müzesi olduğunu bize teyit edercesine kendini gösteriyor" diyen Anaç, "Aynı zamanda bu devşirme taşları, Aydın'ın birçok sokağında görmek mümkün. Mesela Gümrükönü Hanı ve Hamamı, Cemal Bey Hamamı'nda, Zincirli Han'da ve aynı zamanda Hasan Çelebi Camii, Eski Yeni Camii'nin olduğu yerin sütunlarında Yunanca yazılar mevcuttur. Aslında bu Yunanca yazıların bulunması Aydın şehrine bir bütünlük, baktığımız zaman bir kültürel rota seyri katmaktadır" ifadelerine yer verdi.
Birçok Yapıda Göze Çarpıyor
Devşirme taş kullanımını birçok yapıda görmenin mümkün olduğunu dile getiren Anaç, şöyle dedi: "Devşirme taş kullanımını, arkeoloji ve sanat tarihinin olmadığı dönemlerde aslında ilk defa Hıristiyan mimarisinde görüyoruz. Devşirme taşın kullanılma mantığı, arkeolojik alanlara tahrip verelim mantığından ziyade, arkeoloji ve sanat tarihi olmadığı için kullanılmak istenilen ihtiyaç olan taşın hazır bir şekilde temin edilmesinden kaynaklanıyor. Bunu birçok gayrimüslim yapılarında da çok büyük yapılarda da Ayasofya'dan tutun camilere kadar görmek mümkün."
'Taşların Korunması Sağlanıyor'
Anaç, bu vesileyle tarihi taşların korunmasının da sağlandığına parmak basarak, sözlerini şöyle tamamladı: "Antik kentlerde bu taşların kullanılması istem olarak bir ihtiyaçtan dolayı olsa da zaman içinde aslında bu örnekte olduğu gibi taşın korunmasına da vesile oluyor. Aydın'ın özel mülkler dahil olmak üzere, kamu binaları dahil olmak üzere ve tarihi alanlar zaten adı üstünde olmak üzere Aydın'ın tarihi kendi duvarlarında, kendi sokaklarında, kendi caddelerinde saklı. O yüzden de bu yapıların, bu devşirme taşların veya buna benzer tarihi materyallerin ve objelerin bu kente bir değer kattığının bilinmesi gerekmektedir."
