Hamas Kimdir? Lideri Kimdir? Nasıl Bir Örgüttür?

Hamas Kimdir? Hamas, Filistin siyasi sahnesinde önemli bir rol oynayan ve uluslararası arenada sıkça tartışılan bir örgüttür. İslamî Direniş Hareketi olarak da bilinen Hamas, 1987 yılında İsrail'e karşı başlatılan Birinci İntifada sırasında kurulmuştur. Filistin topraklarında silahlı direnişi savunan ve İsrail'in varlığını tanımayı reddeden bu örgüt, zaman içinde sadece bir direniş hareketi olmaktan çıkıp siyasi bir parti haline gelmiştir.

Hamas'ın tarihi, ideolojisi ve faaliyetleri, Orta Doğu'daki karmaşık siyasi dinamiklerin anlaşılması açısından kritik öneme sahiptir. Bu yazıda, Hamas'ın kuruluşundan günümüze kadar geçirdiği evreleri, örgütün yapısını, finansman kaynaklarını ve uluslararası toplumla olan ilişkilerini inceleyeceğiz. Ayrıca, Hamas'ın Filistin halkı üzerindeki etkisini ve İsrail-Filistin çatışmasındaki rolünü ele alacağız.

Hamas Kimdir?

Hamas Kimdir? Hamas, resmi adıyla İslamî Direniş Hareketi, Filistin siyasi sahnesinde önemli bir aktördür. 1987 yılında, İsrail'e karşı başlatılan Birinci İntifada sırasında, Filistinli imam ve aktivist Ahmed Yasin tarafından kurulmuştur. Örgütün kökenleri, 1973'te Gazze'de kurulan ve Mısır merkezli Müslüman Kardeşler ile bağlantılı olan Mujama al-Islamiya adlı İslami yardım kuruluşuna dayanmaktadır.

Hamas, kuruluşundan bu yana Filistin'deki siyasi ve askeri manzarayı önemli ölçüde şekillendirmiştir. Örgüt, İsrail'e karşı silahlı direnişi savunurken, aynı zamanda Filistin toplumunda sosyal hizmetler sunarak tabanını genişletmiştir. 2006 yılında gerçekleşen Filistin yasama seçimlerinde çoğunluğu elde ederek, siyasi arenada da güçlü bir konuma ulaşmıştır.

Hamas'ın İdeolojisi Nedir?

Hamas'ın ideolojisi, İslami temellere dayanmakta ve Filistin topraklarının tamamının kurtuluşunu hedeflemektedir. Bu bağlamda, İsrail'in varlığını tanımayı reddetmekte ve Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ile İsrail arasındaki barış görüşmelerine karşı çıkmaktadır. 2007 yılında yaşanan iç çatışmaların ardından, Hamas Gazze Şeridi'nin kontrolünü ele geçirmiş ve o zamandan beri bölgeyi de facto olarak yönetmektedir.

Örgütün faaliyetleri ve yöntemleri, uluslararası toplumda tartışmalara yol açmıştır. Birçok ülke ve uluslararası kuruluş, Hamas'ı terör örgütü olarak tanımlamaktadır. Buna karşın, Birleşmiş Milletler nezdinde yapılan terör örgütü tanımlama girişimleri başarısız olmuştur. Hamas'ın Filistin halkı arasındaki popülaritesi ise zaman içinde artış göstermiştir.

Son yıllarda Hamas, İsrail ile yaşanan çatışmalarda aktif rol oynamıştır. 7 Ekim 2023 tarihinde başlattığı Aksa Tufanı Operasyonu, İsrail için ciddi bir güvenlik krizine yol açmış ve bölgedeki gerilimleri tırmandırmıştır. Bu olay, İsrail'in Gazze'ye yönelik geniş çaplı askeri operasyonlarına neden olmuş ve uluslararası toplumun dikkatini yeniden bölgeye çekmiştir.

Hamas'ın geleceği ve Filistin-İsrail çatışmasındaki rolü, Orta Doğu'daki barış sürecinin geleceğini şekillendirmede kritik öneme sahip olmaya devam edecektir. Örgütün siyasi ve askeri stratejilerindeki olası değişiklikler, bölgedeki dengeleri etkileme potansiyeline sahiptir.

Hamas'ın Liderliği ve Üst Yapısı

Hamas'ın örgütsel yapısı, karmaşık ve çok katmanlı bir sistem üzerine kurulmuştur. Bu yapı, örgütün farklı işlevlerini yerine getirmesine ve çeşitli coğrafi bölgelerde faaliyet göstermesine olanak sağlar. Aşağıdaki tablo, Hamas'ın liderlik ve üst yapısının ana bileşenlerini özetlemektedir. Bu tablo, örgütün karar alma mekanizmalarını, yönetim organlarını ve bölgesel yapılanmasını anlamak için bir çerçeve sunmaktadır.

Bu tablo, Hamas'ın karmaşık yapısını ve çok yönlü liderlik sistemini gözler önüne sermektedir. Örgütün en üst düzey karar alma organından bölgesel liderliklerine ve askeri kanadına kadar uzanan bu yapı, Hamas'ın Filistin siyasetindeki etkisini ve operasyonel kapasitesini anlamak için kritik öneme sahiptir. Bu yapılanma, Hamas'ın hem siyasi hem de askeri bir aktör olarak hareket etme kabiliyetini göstermekte ve örgütün Orta Doğu'daki karmaşık güç dengelerindeki rolünü yansıtmaktadır. Ancak, bu yapının zaman içinde değişebileceğini ve örgütün iç dinamikleri ile dış faktörlere bağlı olarak evrilebileceğini unutmamak önemlidir.

Hamas'ın Finansman Türleri

Hamas'ın finansman yapısı, örgütün faaliyetlerini sürdürmesi ve etkinliğini koruması açısından kritik öneme sahiptir. Örgütün finansman kaynakları çeşitlilik göstermekte ve zaman içinde değişikliğe uğramaktadır. Hamas'ın başlıca finansman türleri şunlardır:

1. Dış Devlet Destekleri: Hamas, kuruluşundan bu yana çeşitli Orta Doğu ülkelerinden finansal destek almıştır. 2000'lerin başında Suudi Arabistan, örgütün bütçesinin önemli bir kısmını karşılamaktaydı. Ancak ABD'nin baskısıyla bu destek zamanla azalmıştır. 2006 yılından sonra İran, Hamas'ın en önemli dış finansörlerinden biri haline gelmiştir. İran'ın desteği, özellikle askeri kanat için önemli bir kaynak oluşturmaktadır.
2. Hayır Kurumları ve Bağışlar: Hamas, dünya çapındaki Müslüman topluluklardan gelen bağışları toplamak için çeşitli hayır kurumları ağını kullanmaktadır. Bu kurumlar aracılığıyla toplanan fonlar, hem sosyal hizmetlerin finansmanında hem de örgütün diğer faaliyetlerinde kullanılmaktadır.
3. Gazze Şeridi'ndeki Ekonomik Faaliyetler: Hamas, Gazze Şeridi'nin kontrolünü ele geçirdikten sonra, bölgedeki çeşitli ekonomik faaliyetlerden gelir elde etmeye başlamıştır. Bu gelirler, vergilendirme, gümrük gelirleri ve çeşitli işletmelerden elde edilen karları içermektedir.
4. Vakıf Mülkleri: Hamas, Gazze Şeridi'ndeki vakıf mülklerinin yönetimini üstlenmiştir. Bu mülkler, tarım arazileri, dükkanlar, kiralanabilir daireler ve kamu binaları gibi çeşitli gayrimenkulleri içermektedir. Bu varlıkların yönetimi, örgüte önemli bir gelir kaynağı sağlamaktadır.
5. Uluslararası Finansal Ağlar: Hamas, uluslararası finans sistemini kullanarak para transferleri gerçekleştirmektedir. Bu transferler genellikle karmaşık ağlar üzerinden yapılmakta ve tespit edilmesi zor olabilmektedir.
6. Kripto Para Birimleri: Son yıllarda Hamas, uluslararası yaptırımları aşmak için kripto para birimlerini kullanmaya başlamıştır. Bu yöntem, örgütün geleneksel bankacılık sisteminin dışında fon toplamasına olanak sağlamaktadır.
7. Topluluk Desteği: Hamas, Filistin halkından ve sempatizan gruplardan düzenli olarak bağışlar toplamaktadır. Bu destekler, genellikle küçük miktarlarda olsa da, örgütün yerel operasyonları için önemli bir kaynak oluşturmaktadır.

Hamas'ın finansman yapısı, uluslararası toplumun yakın takibinde olmakla birlikte, örgüt sürekli olarak yeni finansman yöntemleri geliştirmektedir. ABD ve diğer ülkeler tarafından uygulanan ekonomik yaptırımlar, Hamas'ın geleneksel finansman kaynaklarını kısıtlamış, ancak örgüt alternatif yollar bulmaya devam etmiştir.

Örgütün finansman kaynaklarının çeşitliliği ve esnekliği, Hamas'ın uzun yıllar boyunca faaliyetlerini sürdürmesine ve Gazze Şeridi'ndeki kontrolünü korumasına olanak sağlamıştır. Ancak, bu finansman yapısı aynı zamanda uluslararası toplumun eleştirilerine ve yaptırımlarına da hedef olmaktadır.