Elektrik akımının vücutta gösterdiği etkiye elektrik çarpması denir. Elektrik akımının üzerinden geçmesi ile elektrik çarpan bir kişinin durumu ağır ve hatta komaya girmiş olabilir. Elektrik çarpmasının insan vücudunda kas krampları, kalp durması, solunum durması, kırıklar, sinir felci, solunum merkezinin felci, ciddi öneme sahip yanıklar ve ikincil tehlike olarak çarpma etkisi ile düşme, ezilme, sıkışma vb. fiziksel yaralanma gibi etkilere neden olabilir. Elektrik çarpma etkisinin bağlı olduğu faktörler voltaj, süre, frekans, akımın vücutta izlediği yol, direnç, temas yüzey alanı, çevre, kişinin üzerindeki kıyafetleri, ayakkabılarıdır.
Elektrik çarpma etkisine maruz kalmak için akımın vücuttan geçerek pozitif ve negatif kutuplar arasındaki devreyi tamamlaması gerekir. 30 volt üzerinde doğru akım (DC) kaynakları tehlikelidir. Evlerde kullanılan elektrik alternatif akımdır (AC). Bu akımda 15 volt üzerinde çarpılma hissi verir ancak zarar vermez. 20 volt üzerinde tehlikelidir.
Elektrik tesislerinde, işyerlerinde, evlerde yapılan hatalar ve yıldırım düşmesi gibi durumlarda insan hayatıyla ilgili elektrik çarpması ve yanıklar oluşabildiği gibi yangınlar da çıkabilir. Bu gibi durumlarda hızlı ve etkili önlemler alınarak hasarların en düşük düzeyde tutulması mümkündür.
Evlerde alınacak bazı önlemler,
• Sigorta kutusuna 30mA koruma sınıfında kaçak akım rölesi taktırılmalıdır.
• Islak elle elektrik düşmelerine ve prizlere dokunmayınız.
• Evden uzun süre ayrı kalınacak ise sigortaları kapatınız.
• Elektrik anahtarını banyo dışına yaptırınız. Banyoda kapaklı, korumalı priz kullanınız.
• Elektrikli ısıtıcı ve saç kurutma makinesini lavabo ve küvetin yakınlarında kullanmayınız.
• Islak yerlerde elektrikli aletleri çalıştırmayınız. Banyoda saç kurutmayınız.
• Ampulleri ıslak bez ile silmeyiniz, ampulü duydan çıkararak kuru bezle temizleyip yerine takınız.
• Özellikle küçük çocukların erişebilecekleri prizlere plastik emniyet kapağı takmayı ihmal etmeyiniz.
• Ütüyü, ısısı ile kablonun izolasyonuna zarar verecek şekilde üzerinde veya yakınında bırakmayınız.
• Sol el yerine sağ elinizi kullanarak elektrik ile ilgili işlerinizi yapınız.
Elektrik çarpmalarında aşağıdakiler uygulanmalıdır.
• Olay yerine ilk gelen kişiler hem ilkyardım yapacak kişilerin hem de ortamdaki diğer insanların akım ile temas etmesine engel olacak tedbirleri almalıdır.
• Elektrik çarpması esnasında ilk önce elektrik enerjisini kestirin veya sigortayı kapattırın.
• Elektrik kaynağı ile kazazedenin teması iletken olmayan (yalıtkan) bir cisim kullanılarak kesilmelidir. Elektrik çarpılan kişiye çıplak el ile veya iletken malzemelerle müdahale etmeyin. Nemli, ıslak cisimler veya metalik bir aletle elektrik kaynağına ve kazazedeye temas etmeyin. Kemer, tahta, halat, kauçuk kullanın.
• En az 18-20 metrelik bir güvenlik mesafesi oluşturulmalı ve çevredekiler uyarılmalıdır. Kazazedeyi ve kendinizi tehlike alanından uzaklaştırın.
• Elektrik akımından uzaklaştırılmış kazazedenin öncelikle bilinç durumu değerlendirilir.
• Vücudunu sıkan kemer, kravat, ayakkabı vb. çıkarılır ve gevşetilir.
• Bilinç kapalı ise ağız içi kontrol edilir. Ağzında takma diş, yabancı cisim var ise çıkarılmalıdır. Kazazedenin dilinin geriye kaçıp boğazını tıkamamasına dikkat edilmelidir.
• Solunum kontrol edilir, durmuş ise derhal suni solunuma başlanır. (Bu müdahale sadece ilkyardımcı eğitimi almış yetkin kişiler tarafından yapılabilir.)
• Dolaşım kontrolü yapılmalıdır. Kalbin durduğundan emin ise hemen kalp masajına başlanmalıdır. (Bu müdahale sadece ilkyardımcı eğitimi almış yetkin kişiler tarafından yapılabilir.)
• Temel yaşam desteği, solunum ve dolaşım tekrar başlayıncaya veya sağlık görevlileri gelinceye kadar devam ettirilmelidir.
• Kazazedenin solunum ve dolaşımı var ancak şuuru kapalı ise sabit yan yatış pozisyonu verilmelidir.
• Muhtemel bir kafa veya boyun yaralanması varsa, omuriliğin korunması için kazazedenin hareket ettirilmemesi için azami gayret gösterilmelidir.
• Yanık var ise kazazedenin vücuduna yapışmış durumda bulunan giysiler çıkartılmamalıdır.
• Yanık bölgesinde bilezik, künye, yüzük var ise kesilerek çıkartılmalıdır.
• Yanık yerine yağ, krem, diş macunu, pudra gibi maddeler uygulanmamalıdır.
• Temiz bir sargı bezi ile yanık yerin üzeri tam olarak kapatılmalıdır.
• Acil sağlık ekiplerini olay yerine çağırın. Hastanın müşahedesi için bir sağlık kuruluşuna götürün.
Yaralanmalar için 112 Acil Servis; Elektrik akımının kesilmesi için 186 Elektrik Arıza; Kurtarma için 110 İtfaiye servislerine haber verilmelidir.
Yazımı burada sonlandırırken; 18.02.2019 tarihinde en iyi bildiği işi, mesleğini arkadaşına yardım etmek için ifa ederken elektrik çarpması sonucu aramızdan ayrılan kardeşimiz Elektrikçi Sinan KARAYİĞİT anısına sizinle paylaşıyorum.
Hayat mücadelenizde sağlık, mutluluk, başarı sizinle olsun.
Bilgi hayat kurtarır, paylaştıkça çoğalır.
Daha fazlası için sosyal medya platformu instagram @baoffice hesabını takip ediniz.
