Kaçak akım rölesi, elektrik şebekesinde faz ve nötr arasındaki fark daha önceden belirlenen seviyeye geldiğinde devreyi keserek elektrik kaçaklarına engel olan bir cihazdır. Normal elektrik tesisatının içindeki akımın çeşitli nedenlerle bulunmaması gereken iletken kısımlara geçmesi sonucunda kaçak akım oluşur. Kaçak akım rölesi devamlı olarak fazdaki akımı nötrdeki akımla kıyaslar ve belirlenen değerin üzerinde bir kaçak akım varsa devreyi keserek herhangi bir can ve mal kaybının önüne geçer. Fark rölesi olarak da bilinen kaçak akım rölesi elektrik devresinde insan hayatını başta olmak üzere diğer devre elemanlarını ve bu devreyle bağlantı kurulmuş olan diğer cihazlara büyük zararlar verebilecek büyük hasarlara yol açabilecek tehlikeleri önlemek amacıyla kurulur ve devreyi açar.
İş sağlığı ve güvenliği kanunu ile yürürlükte olan birçok mevzuat elektrikten kaynaklanan iş kazası ve yangınların engellenmesi için birçok hüküm içerir. Kaçak akım röleleri de elektrikten kaynaklanan iş kazaları ve yangınların engellenmesinde önemli rol oynaması sebebiyle bu hükümlerle dolaylı yoldan ilişkilendirilebilir. Kaçak Akım Koruma Rölesi’ nin görevi, yalıtım hatasından kaynaklanan hata akımını algılamak ve algılanan kaçak akım değerinin belirlenen değerlerin üzerine çıkması durumunda bağlı bulunduğu devreyi kesmektir. Bu şekilde oluşabilecek bütün zarar verici sonuçlar önlenir.
Kaçak akım röleleri iki ana amaca hizmet etmektedir. Bunlar insan hayatını koruma ve kaçak akım kaynaklı olabilecek yangınları engelleme olarak sıralanabilir. Kaçak akımın 30 mA değeri aşması insan sağlığı açısından tehlikeli değeri olarak kabul edilir. Kaçak akım röleleri 30 mA ve üstündeki değerlerde devrenin enerjisini keserek koruma sağlar. Kaçak akım 300 mA değerini aştığında ise ısınmadan kaynaklanan yangın tehlikesi söz konusu olur. 30mA’da Hayat (İnsan Koruma), 300mA’da da Tesisat (Yangın Koruma) koruma fonksiyonunu gerçekleştirir. Evlerimizde ve yaşam alanlarımızda elektriğin kaçak akım oluşturarak neden olacağı tehlikeye karşı kaçak akım koruma rölesi kullanılarak önlem alınmalıdır. Bu nedenle elektriğin kaçak akım etkisine maruz kalınabilecek yaşam ve çalışma alanlarımızda bu cihazların kullanılması zorunludur.
Kaçak akım rölesi bağlandıktan sonra çalışıp çalışmadığını kontrol etmek amacıyla üzerindeki test butonu kullanılmalıdır. Bunun dışında sisteme ve şaltere zarar verebilecek; çıkışları kısa devre etmek gibi yöntemler kesinlikle kullanılmamalıdır. Topraklamanın düzgün olmadığı sistemlerde kaçak akım rölesi sağlıklı çalışmayacaktır. Kaçak akım koruma röleleri 5 yılda bir periyodik bakım gerektirir. Nemli ve tozlu ortamlarda devre kesicinin kontaklarında yapışma olmaması için mutlaka sigorta kutusu veya pano içerisinde kullanılmalıdır. Kaçak akım koruma rölesi su ile temas etmemelidir.
Kaçak akım koruma rölesinin sürekli açması durumunda tesisatta bir kısa devre veya aşırı yüklenme söz konusudur. Bu durumda izolasyon ve yük dağılımının kontrolü için mutlaka bir elektrikçiye başvurmak gerekir.
Tek fazlı elektrik tesisatlarında 2 kutuplu, üç fazlı elektrik tesisatlarında ise 4 kutuplu kaçak akım rölesi kullanılmalıdır. Kaçak akım rölelerinin hassasiyeti çoğunlukla 10 mA – 500 mA arasındadır. Hassasiyet, kaçak akım rölesinin ne kadarlık bir elektrik akımı kaçağında devreye gireceğini belirleyen çok önemli bir faktördür. Bu nedenle insan hayatını koruma amacıyla tali panolarda en fazla 30 mA’lik, yangından korunma amacıyla ilse ana panolarda en fazla 300 mA’lık kaçak akım rölesi kullanılmalıdır. Kaçak akım rölelerinde hassasiyet kadar üzerinden geçebilen akım şiddeti de önemlidir. Kaçak akım rölesinin elektromekanik olması önemlidir. Elektronik kaçak akım röleleri belli bir gerilim ile çalışırlar ve gerilim değeri limitlerin altında veya üstünde olduğunda kaçak akım rölesi işlevini yerine getiremez duruma gelebilir. Bu nedenle elektronik kaçak akım rölesi insan hayatını koruma açısından tercih edilmemelidir.
Hayat mücadelenizde sağlık, mutluluk, başarı sizinle olsun.
Bilgi hayat kurtarır, paylaştıkça çoğalır.
Daha fazlası için sosyal medya platformu instagram @baoffice hesabını takip ediniz.