Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2020 yılında 135 bin 22 çift boşandı. Boşanan çiftler arasında ise nafaka büyük sorun teşkil etmektedir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanuna göre tedbir, iştirak, yardım ve yoksulluk nafakası olmak üzere dört çeşit nafaka türü mevcuttur. Bu yazımızda ise birkaç hafta sürmüş evliliklerde dahi konu olan yoksulluk nafakası üzerinde duracağız.
Yoksulluk nafakası; evliliğin sona ermesi nedeniyle yoksulluğa düşecek olan taraf, geçimi için diğer taraftan süresiz olarak nafaka isteyebilir. Fakat süresiz nafaka talep eden kişinin kusuru karşı tarafın kusurundan daha ağır olmaması gerekmektedir. Aksi takdirde nafaka talebi reddedilir. Ayrıca uygulamada sadece kadına yoksulluk nafakası ödenebileceği benimsenmiş olabilir ancak 4721 sayılı Türk Medeni Kanuna göre yoksulluğa düşecek olan erkek de yoksulluk nafakası talep edebilir.
Kişinin yoksulluğa düşeceği nasıl anlaşılır? Evli iken herhangi bir geliri olmayan eşin ya da asgari ücret ile çalışan ve karşı taraftan daha az geliri olan eşin, boşanma sonrası ekonomik durumunun kötü olması ve geçinemeyecek hale gelmesi durumudur.
Yoksulluk nafakasının miktarı ise tarafların maddi durumuna göre değişmektedir. Yoksulluk nafakası talep eden taraf ile nafaka ödeyecek olan tarafın ekonomik durumu araştırılacak ve tarafların menfaatleri gözetilerek yoksulluk nafakasının miktarı belirlenecektir.
Her ne kadar süresiz nafaka olarak nitelendirilse dahi kanunumuzda nafaka yükümlülüğünü ortadan kaldıracak durumlara da yer verilmiştir; nafaka alacaklısının eski eşin resmi olarak evlenmesi, nafaka alacaklısının ya da nafaka borçlusu eşin ölmesi durumunda nafaka ödeme yükümlülüğü dava açmaya gerek olmaksızın kendiliğinden kalkar. Nafaka alacaklısı eski eşin başka birisi ile evlilik dışı yaşaması ya da yoksulluğa düşme durumunun ortadan kalkması gibi hallerde; nafaka yükümlülüğü sona ermesi için mahkemeden talepte bulunulması gerekmektedir.
Nafaka miktarının artırılması ya da azaltılması mümkün mü? Nafaka borçlusu eski eş, ekonomik durumunda olumsuz değişmeleri ispat ederek mahkemeden ödemekle yükümlüğü olduğu nafaka miktarının azaltılmasını talep edebilir. Aynı şekilde nafaka alacaklısı eski eş nafaka miktarının yeterli olmadığı gerekçesi ile mahkemeden nafaka miktarının artırılmasına ilişkin talepte bulunabilir.
Nafaka ödemekle yükümlü olan eski eş tarafından nafaka ödenmez ise ne olur? Nafaka alacaklısı eski eş, nafaka ödemekle yükümlü olan eski eşe yönelik icra takibi başlatabilir. İcra takibi başlatılmasına rağmen hala nafaka ödenmez ise İcra İflas Kanunu gereğince nafaka alacaklısı, şikâyet yolu ile icra ceza mahkemesinden nafaka borçlusu eski eşin 3 aylık tazyik hapsi ile cezalandırılmasını talep edebilir.
Yoksulluk nafakası için zamanaşımı da söz konusudur. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunun ilgili maddesine göre evliliğin boşanma sebebiyle sona ermesinden doğan dava hakları, boşanma hükmünün kesinleşmesinin üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
