Tüm dünyayı kasıp kavuran virüs insanları evlerine hapsederken küresel ekonomiyi de durma noktasına getirmiş vaziyette. Ülkeler bırakın yurt dışından ithal ürün getirmeyi, yolcu giriş çıkışlarını bile engellemiş vaziyette. Hal böyle olunca stoklar hızla erimeye devam ederken arz – talep dengesi de bozulmaya başlamış vaziyette.
İster ihtiyaç maddeleri olsun, ister lüks tüketim maddeleri olsun genel itibarı ile dünya genelinde arz ve talep dengesinde ciddi bir kırılma mevcut. Tabii olarak bu virüsün ebediyen varlığını sürdürmeyeceği düşünüldüğünde piyasaların normale dönmesi ile birlikte bozulan bu denge neticesinde dengeyi yeniden sağlamak için firmaların üretim kapasitelerini zorlayacağı aşikâr. Artan üretim kapasitesi ile birlikte firmaların girdi ihtiyacı da ciddi oranda artacaktır. İşgücü, sermaye gereksinimi ve hammadde ihtiyacı gibi temel üretim faktörleri gereksinimi piyasaları yeniden allak bullak edecektir. Bu durumdan karlı çıkmak isteyen firmaların şimdiden stratejilerini belirleyip virüs sonrası döneme odaklanmaları yerinde bir hareket olacaktır.
Daha net bir şekilde ifade etmek gerekirse, küçük oyuncuların büyümesi için virüs krizi aslında bulunmaz bir fırsat barındırmaktadır. Büyük aktörlerin hâkimiyetinin kırılacağı bir döneme girmek üzereyiz. Bu durumdan karlı çıkmak isteyen manevra kabiliyeti yüksek küçük oyuncular için fırsat kapısı çok yakında sonuna kadar aralanacak. Her krizde olduğu gibi bu krizi de iyi değerlendiren firmalar gelecekte kurulacak olan yeni düzenin de söz sahibi olacaklardır.
Bu söylediklerim biraz hayalci gibi gelebilir. Fakat Dünya ekonomi tarihini incelediğimizde bütün krizlerin sonunda oluşan tablo bu şekilde olmuştur. Büyük firmalar manevra kabiliyetini yitirmişler ve yerine hiç adı – sanı duyulmamış fırsatçı küçük firmalar yer almıştır. Hani derler ya her kriz aynı zamanda bir fırsattır diye, işte bu fırsatı değerlendirenler mevcut durumu iyi analiz edip hızlı aksiyon sergileyebilen oluşumlar olmuştur.
Bu virüsün aslında bize öğrettiği pek bir şey yok diyebiliriz. Genel olarak tekrara düşmüş vaziyetteyiz. Büyük bir çark ve bu çarkın dönmesi için ihtiyaç duyulan küçük parçaların varlığı hepimizin malumu. Büyük çark durduğunda ya da onu hareket ettiren parçalar durduğunda sistem bozuluyor. Bozulan sistem ilgili – ilgisiz bütün ekosistemi etkiliyor. Bu durumdan kaçış yok, fakat bu durum sonrası için yapılabilecek çok iş var.
Kâğıt paralarınıza fazla güvenmeyin. Dünyanın hâkimi altındır, bu durumu defalarca olduğu gibi yeniden deneyimleyeceğiz. Bunun yanında kripto paralar da adından daha çok söz ettireceğe benziyor. Bunun yanında yerel ve küresel ölçekte güç dengeleri değişeceğinden dolayı özellikle çok uluslu ticaret yapan firmaların çok dikkatli olmasında fayda var. Dolar ve avronun seyri ve akıbeti pek hayırlı görünmüyor. Yatırımı olanların ya da yatırım yapmak isteyenlerin dolara ve avroya mesafeli olmalarında fayda var.
Ne olursa olsun, nereye gidersek gidelim her işin başı sağlık. Görüyoruz ve yaşıyoruz, hiç gözümüzle göremediğimiz bir tehlike zengin – fakir, şanlı – şöhretli ayrımı gözetmeksizin hepimizi tehdit etmiş vaziyette. Bu salgın ne ilkti, ne de son olacak. Mühim olan en az hasarla içinde bulunduğumuz durumu atlatmak ve yeni düzene odaklanmaktır.
Sağlıkla kalın, evinizde kalın.