Ülkemizde salgın hastalık ile mücadele edilen bu günlerde özel okullara ödenen ücretler ile yurtta kalan öğrencilerin ödemiş ya da ödeyecek oldukları ücretler yoğun olarak tartışılır hale geldi
Çocuklarını özel okula gönderen veliler, okullardan bu yıl için ödemiş oldukları ücretin eğitim ve öğretime ara verilmesi nedeniyle iadesini ya bir sonraki yıl eğitim ücretinden mahsup edilmesi talep ederken, benzer şekilde üniversitede eğitim gören ve özel yurtta kalan öğrenciler de konaklamanın imkansız hale gelmiş olması sebebiyle benzer taleplerle kaldıkları kurumlara başvuruda bulunmaya başladılar.
Bunun yanında özel okullar ve yurtlar da, velilerden ya da öğrencilerden bakiye alacakların ya da ücretin tamamının ödenmesi konusunda talepte bulunmaya başladılar.
Gelinen bu süreçte hukuki olarak Kim Haklı? Kim Haksız?
Bu soruya cevaba geçmeden hemen ifade etmek gerekir ki salgın hastalık durumunun, hukuk düzeninde bir mücbir sebeptir. Ulusal mevzuata ve yüksek yargı kararlarında, Mücbir Sebep, sorumlu veya borçlunun faaliyet ve işletmesi dışında meydana gelen, genel bir davranış normunun veya borcun ihlâline mutlak ve kaçınılmaz bir şekilde yol açan, öngörülmesi ve karşı konulması mümkün olmayan olağanüstü bir olaydır. Buna örnek olarak, deprem, sel, yangın ve salgın hastalık hallerinin gibi doğal afetler mücbir sebep sayılacağı yer almaktadır.
Yüksek mahkeme kararları incelendiğinde mücbir sebebin doğumu halinde, her iki taraf açısından haklı ve sorumlu olunduğu durumların yer aldığı görülecektir. Şimdi yukarıdaki sorumuza cevaben velilerin ve özel okul sahiplerinin kafasında oluşan sorulara cevap vermeye çalışalım;
Özel okullarda ödenen ücretin iadesini talep edenin göz önünde bulundurması gereken ilk husus, bu ödenen ücretin paket ücret olup olmadığıdır. Yani ödenen ücret sadece eğitim için verilen ücret midir yoksa bunun yanında satın alma karşılığı ek hizmetler de satılan bir paket ücret midir ayrımına tabii tutmak gerekir.
Eğer paket ücret ise bu paket içerisinde yer alan ödeme kalemlerini ayrı ayrı ve kendi içinde değerlendirmek gerekmektedir. Örneğin iş bu paket ücret ödemesi içinde yer alan yemek ücreti, yurt ücreti ya da servis ücreti ödemesi, salgın hastalık nedeniyle hizmet verilmemiş olması sebebiyle geri iadesi ya da mahsubu istenebilirken, Özel okul tarafından taahhüt edilen eğitim salgın hastalık döneminde online eğitim olarak sürdürülebiliyor ise için bu ücret eğitim kurumundan istenemeyecektir.
Yani bir cümle ile paket eğitim ödemelerin içinde yurt ücreti, yemek ücreti ve servis ücretinin hangisinin okul tarafından öğrencilere sunulabildiği ve öğrencilerin bu süreçte hangi hizmetten faydalandığı ya da faydalanma imkânının bulunduğu değerlendirilmelidir.
Bu yukarıdaki açıklamalar yurtta barınma hizmeti alan öğrenciler açısından benzer şekilde geçerlidir. Salgın hastalık sebebiyle yurtlarda kalamayan ve diğer hizmetlerden faydalanamayan öğrencilerin alamadıkları bu hizmet karşılığında ücret ödemekten imtina edebilecekleri gibi mahsuplaşma talebinde de bulunabilecekleridir.
Yurt sahipleri ise sunmuş oldukları hizmet süresi nazara alındığında verilen hizmet karşılığında ücret talebinde bulunabileceklerdir.
Son olarak kanun yoluna bakıldığında, bu ücretlerin hizmet satın alan iadesinin talebi ya da mahsup edilmesi ile ilgili okullardan talepte bulunulması, kabul edilmemesi halinde Tüketici Hakem Heyeti ya da talebin miktarına göre Tüketici Mahkemesine başvurabilecekleri, Hizmet satan okul tarafından herhangi bir icra takibi ile karşılaştıklarında yukarıdaki zikredilen şartlarda itiraz edebilecekleri veyahut borçlu olmadıklarını ispatlamak üzere menfi tespit davası açma yoluna gidebileceklerdir.
