Bir yıla yaklaşan Covit-19 salgını süreci, ekonomik krizler, artan enflasyon ve buna mukabil azalan alım gücü, vatandaşları alternatif kazanç yollarına itti. Bunlardan bazıları ise hisse senedi, tahvil vd bazı yatırım araçları. Hisse senedi ya da diğer yatırım araçlarıyla işlem yapan yatırımcı, hangi yatırımı yapacağı konusunda aracı kurum ya da bankalarda çalışabilir, SPK tarafından kendisine yatırım tavsiyesi yetkisi verilen uzmanlara danışabilir ve bittabi kendisi teknik ve temel analizlerde bulunabilir.
Bunun yanında bazı kişi ya da kişiler, belirli hisse senetlerinin satılması ya da alınması için manipülasyon yaparak, gerçek dışı beyanlarda bulunmak suretiyle haksız ve usulsüz bir kazanç sağlayabilir.
Bu manipülasyonlar sermaye piyasasında, piyasa dolandırıcılığı (manipülasyon), 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun (SPKn) 107 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında birer suç tipi olarak düzenlenmiştir.
Piyasa dolandırıcılığı, birçok farklı yöntemin kullanılması suretiyle yapılabilir.
Piyasalar üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle, piyasa dolandırıcılığına ilişkin olarak ceza hukukunda yer alan dolandırıcılık hükümlerinden ayrı bir suç olarak düzenleme yapılması ve bu konuda belirli işlem türlerine yasaklamalar getirilmesi ihtiyacı doğmuştur.
1. İşlem Bazlı Piyasa Dolandırıcılığı (6362 sayılı SPKn md. 107/1)
İşlem bazlı piyasa dolandırıcılığı 6362 sayılı SPKn'nun 107 nci maddesinin birinci fıkrasında (107/1) düzenlenmiştir. Bu düzenleme uyarınca; "sermaye piyasası araçlarının fiyatlarına, fiyat değişimlerine, arz ve taleplerine ilişkin olarak yanlış veya yanıltıcı izlenim uyandırmak amacıyla alım veya satım yapanlar, emir verenler, emir iptal edenler, emir değiştirenler veya hesap hareketleri gerçekleştirenler" hakkında 3 yıldan 5 yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası verileceği, ancak bu suçtan dolayı verilecek olan adli para cezasının miktarının suçun işlenmesi ile elde edilen menfaatten az olamayacağı hükme bağlanmıştır.
2. Bilgi Bazlı Piyasa Dolandırıcılığı (6362 sayılı SPKn md. 107/2)
6362 sayılı SPKn'nun 107 nci maddesinin ikinci fıkrasında (107/2), aynı maddenin birinci fıkrasında öngörülen işlem bazlı piyasa dolandırıcılığına paralel olarak, sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerini ve yatırımcıların kararlarını etkileyebilecek bilgiye dayanan bazı fiiller cezai müeyyideye bağlanmıştır.
Bu düzenleme uyarınca, "sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerlerini veya yatırımcıların kararlarını etkilemek amacıyla yalan, yanlış veya yanıltıcı bilgi veren, söylenti çıkaran, haber veren, yorum yapan veya rapor hazırlayan ya da bunları yayan ve bu suretle menfaat sağlayan" kişilerin 3 yıldan 5 yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılacağı hükme bağlamıştır.
Diğer taraftan, SPK 'nun 104’üncü maddesinde piyasa bozucu eylemler tanımlanmış olup, anılan madde dayanak alınarak hazırlanan VI-104.1 sayılı Piyasa Bozucu Eylemler Tebliği'nde makul bir ekonomik veya finansal bir gerekçeyle açıklanamayan, borsa ve teşkilatlanmış diğer piyasaların güven, açıklık ve istikrar içinde çalışmasını bozacak nitelikteki eylem ve işlemlerin belirlenmesi ile bu eylem ve işlemleri gerçekleştirenler hakkında uygulanacak yaptırımlar hükme bağlanmıştır.
Her ne kadar suç tipleri kanunda tanımlanmış olsa her sosyal medya paylaşımını piyasa dolandırıcılığı olarak tanımlamak mümkün değildir. Örneğin temel analizleri yapan kişilerin tespit ettikleri verileri ve haberleri paylaşmaları gene teknik analiz yapan kişilerin grafik ve sayısal verileri paylaşmaları bu noktada ( Al, Sat ya da Tut gibi tavsiye vermedikçe) suç teşkil etmeyeceği kanaatindeyiz.
Yapılan manipülasyonun yatırımcıların kararlarını etkileyebilecek düzeyde olması, açık bir biçimde yanıltıcı, gerçek dışı ve dolandırıcılık saiki içermesi şartıyla suçun oluşabileceği kanaatindeyiz. Yani iyi niyetle bilgi paylaşımı ve genel görüşleri açıklamak suç oluşturmazken art niyetli olarak yanıltıcı ve yönlendirici manipülasyon içeren paylaşımlar kanuna göre suç teşkil edecektir. Her eylem için YTD( Yatırım tavsiyesi değildir.) notunun yatırımcıdan etkisinin araştırılması ve buna göre karar verilmesi doğru olacaktır.
Son olarak, yatırım yaparken ya da borsada işlem yaparken, daha önce hiç tecrübeniz bulunmuyor ise SPK tarafından yetkilendirilmiş aracı kurumlara danışabilirsiniz. Gene www.spk.gov.tr adresinde yatırım öncesinde dikkat edilecek hususlara ilişkin bilgilendirici kitapçıkların okunması da sizi olası zararlardan koruyacaktır.
Kaynak https://www.spk.gov.tr/
