Hiç merak ettiniz mi neden bazı olayları hatırlarken bazılarını tamamen unuturuz? Psikolog William James “Eğer her şeyi hatırlarsak, hiçbir şey hatırlamıyor olduğumuzdaki gibi hasta olurduk” demişti. Genel düzeyde bellek seçici olarak çalışır. Tüm bilgileri aynı şekilde hatırlaması mümkün değildir, dolayısıyla hafızamız seçici bir hafızadır. Bu nedenle bazı anılarımızı aklımızda çok derinlere saklarız ve bunları mükemmel bir şekilde hatırlarız. Diğer yandan, ezberleyemeyeceğimiz başka şeyler de vardır ve bunları kolayca unuturuz. Tüm bunlar, insan beynini ve ruhsal sağlığı korumaya yönelik zaman içerisinde geliştirilmiş mekanizmalardır. Hafıza genelde tüm sağlıklı insanlar için aynı şekilde çalışır. Otobiyografik anılar kimliğimizi şekillendiren önemli olaylardır. Hatta biz anılarımızdan oluşuruz diyebiliriz. Ama kişiliğimiz sadece dahil olduğumuz anılardan meydana gelmiyor elbette. Hayatımızdaki tüm anıları eşit derecede bir yerde depolamamız mümkün değil. Bunu beklemek tam anlamıyla her şeyi kaydetmeyi beklemekle aynı olurdu. Bu imkansızdır çünkü hafızamız bir şekilde bizim için diğerlerinden daha önemli olanları hatırlamaya elverişlidir. Bu nedenle kimliğimiz seçici hafızamızın bizim için seçtiklerinin toplamından oluşur.
İYİ OLAN SAKLANIR
Hafızamızı yoklarsak bazı olayları çok detaylı şekilde hatırladığımızı görürüz. Bazıları ise öte yandan çok bulanık kalır. Hatta bazılarını ise bir şekilde hafızamızdan tamamen silmişizdir. Peki neden bazılarını bu kadar net hatırlarken bazılarını hiç hatırlamayız? Asıl neden, bilgiyi depolamamız ve hatırlamamız için duyularımızın onları mükemmel bir şekilde yakalamasıdır. Bunun olması için dikkatimiz ve algımız en uygun düzeyde çalışmalıdır. Bunun olmadığı durumlarda edinilen bilgi çabucak kaybedilir. Tekrarlama da çok önemlidir, böylece bu hatıraları aklımıza kalıcı olarak yerleştirebiliriz. Bir başka neden de kişinin tutumları ve inançlarının ters düştüğü durumlardır. Bu durumda kişi kendini bilişsel uyumsuzluk adı verdiğimiz bir durum içinde bulur. Bu çok rahatsız edici bir durumdur. Dolayısıyla kişi bu çatışmaya son vermek için seçici olarak rahatsız eden tutumu ya da inancı unutma eğilimi içine girer. Bazen işten ayrılmak gibi suçluluk duyacağımız, inançlarımıza aykırı kararlar alabiliriz. Bu durumda seçici hafızaya başvurup kararımızı haklı çıkarmayı deneriz. Ama derinde bir yerde bu kararı vermemiş olmayı de dilemişizdir belki. Bu nedenle düşüncelerimizi çarpıtarak zamanla o kararı aldığımız hafızayı tamamen değiştirebiliriz. Bu şekilde bazı olayları diğerlerinden fazla hatırlarız çünkü beyin gereksiz olanı atma eğilimindedir. Bazı hatıralar beynimizde gizli kalır çünkü bir işe yaramadıkları ya da önemli olmadıkları düşünülmüştür. Bazıları ise aksine önlere çıkar çünkü daha çok değer görmüştür. Ama her zaman acı veren şey unutulur denemez. Bazen bazı nedenlerden dolayı kötü anıları da hatırlamaya devam ederiz. Ancak bilim istenmeyen nahoş anıların üzerinde çalışılarak unutulabileceğini kanıtladı. Eğer yeterince uzun süre bu anıları baskılarsak unutmayı başarabiliriz.