Endometriosis çoğunlukla ağrılı olan ve rahim dokusunun rahim dışı organlarda yerleşmesi ile oluşan yapıdır. Yumurtalık ve tüpler başta olmak üzere tüm pelvik organlar hatta pelvis dışında organlarda da yerleşebilir. Endometriosisi oluşturan dokular rahim duvarı gibi davranır ve adet dönemlerine uyan periodlarda içerisinde kanamalar meydana gelir. Eğer yumurtalıklarda oluşur ise endometrioma olarak isimlendirilir ve etraf dokularda irritasyon meydana getirir bu durum etraf dokularda yapışıklıklar meydana getirebilir. Bu durum pelvik organların birbiri ile yapışmasına sebep olabilir.
Endometriozis sıklıkla yaygın pelvik ağrı ile prezente olur ve ağrı zaman zaman çok şiddetli olabilir ve adet (menstruasyon) dönemlerinde ağrı sıklıkla periodik bir hal alır. endometriosisin üreme sistemi üzerine bir diğer önemli etkisi ise önemli bir infertilite (kısırlık) olmakla birlikte tedavisi mümkündür.
ENDOMETRİOSİS HASTASI OLDUĞUMU NASIL ANLARIM?
En önemli ve sık semptomu pelvik ağrıdır ve adet dönemleri ile ilişkilidir. Adet dönemlerinde kramp tarzında ağrılarda görülebilir.
Cinsel ilişki sırasında ağrı (Ağrılı cinsel birleşme), ağrılı idrar yapma ve dışkılama (Adet dönemlerinde daha yoğun), yoğun adet kanamaları, infertilite görülebilir. Bunlar dışında adet dönemlerinde artan kronik yorgunluk diare kabızlık, karında şişkinlik, bulantı kusma gerginlik, uykusuzluk gibi çok çeşitli semptomlar ile karşılaşılabilinir.
AĞRININ ŞİDDETİ
Endometriosise bağlı ağrı hastalığın yaygınlığı ile ilişkili olmayabilir. Yaygın ve ileri evre hastalığı olan bir kişide şiddetli ağrı izlenmez iken hafif hastalığı olan bir kişide ise çok ağrılı semptomları olabilmektedir. Maalesef ki hastalığın kesin tanısı ancak cerrahi olarak konulabilinir.
Endometriosis kronik pelvik enfeksiyonlar ya da diğer yumurtalık kistleri ile karışabilir. Yine irritabl barsak sendromu ile karışabilir ya da irritabl barsak sendromunun bir parçası olabilir
RİSK FAKTÖRLERİ
Ailede birinci derece yakınlarında olması (anne, kız kardeş)
İlk doğumun 30 yaşından sonra olması
Beyaz ırk
Doğuştan rahim anormalliklerine sahip olma
Erken adet olma
Çok miktarda adet olma
TEDAVİ
Endometriosis hastalığının tedavisi multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve ekip anlayışı içerisinde birçok klinik ile beraber çözümlenmesi gerekmektedir. Kadın doğum hekimi, infertilite uzmanı, fizyoterapist, ağrı uzmanı, diyetisyen, psikolog ekibin parçalarıdır.
ENDOMETRİOSİS NASIL İNFERTİLİTEYE YOL AÇAR?
Normal fizyolojik dönemde gebelik oluşması için yumurtanın oluşmasının ardından sağlam ve işlevi düzgün olan tüpler tarafından tutulur spermler vaginadan rahim içerisinden geçerek tüplere doğru hareket ederek tüplerde yumurtayı döller ve döllenmiş yumurta rahim içerisine giderek yerleşir. Endometriosis hastalarında ise oluşan yapışıklıklar çoğunlukla tüplerde hareket bozukluğu ve bu süreçlerin devamlılığında bozulmaya yol açarak gebelik oluşmasını engelleyebilmektedir. Bazı bilimsel verilerde ise yumurta ve sperm kalitesini azaltarak fertilizasyonu bozabileceği de söylenmektedir. Endometriosıs hastaları güncel tedavi metodları ile gebe kalabilmektedir. Bu hastalar gebeliği geciktirmemelidir. sürecin gecikmesi gebe kalmayı güçleştirebilmektedir.
ENDOMETRİOSİS KANSERE DÖNÜŞÜR MÜ?
Endometriosis hastalarında yumurtalıklarda endometriotik adenokarsinom görülme olasılığı yüksektir. Fakat hayatı boyunca kanser görülme olasılıgı endometriosisi olmayan kişilerden farklı değildir.
ENDOMETRİOSİS HASTALARININ AMELİYAT OLMASI ŞART MIDIR?
Endometriosis de ön planda cerrahi yerine ilaç tedavisi verilmektedir. Baş edilemeyen ağrı, endometriosisin yaygınlığının belirlenmesi (evreleme), sperm ve yumurtanın birleşmesini engelleyen bir blok oluşturan kitle oluşturması, tüp bebek tedavisi uygulanacak hastalarda yumurta toplamayı engelleyecek yerleşimde olan endometrioma olguları ve erken evre endometriosis vakalarında infertilite nedeni ile laparoskopi yapılan hastalarda endometriotik odakların yok edilmesi gebelik oranlarını arttırır iken ileri evre ve yaygın hastalığı olan hastalarda ameliyatın gebelik oranlarını arttırdığına dair bir net bir veri yoktur. İnfertil hastalarda unutulmaması gereken en önemli şey yapılan endometrioma cerrahisinin yumurta rezervine olumsuz etki edebilmesidir.
ENDOMETRİOSİS HASTALARINDA İNFERTİLİTE TEDAVİSİ NASIL OLMALIDIR?
Endometriosis hastaları çocuk sahibi olamıyor ise zaman kaybetmeden bir tüp bebek uzmanına başvurmalıdır. Kişinin durumu değerlendirilmeli ve kişiye özel tedavi metodu belirlenmelidir.
ENDOMETRİOSİS HASTASI OLUP GEBE KALAMAYAN HASTALARDA TÜP BEBEK TEDAVİSİ ŞART MIDIR?
Erken evre endometriosis hastalarında gonadotropin ile yumurtalıkların uyarılmasının ardından aşılama tedavisi yapılması kendiliğinden gebe kalma ile kıyaslandığında 5 kat daha fazla gebelik oranına sahip olduğuna dair çalışmalar mevcuttur fakat burada tedavi seçiminde hastanın yaşı yumurta rezervi ve spermiogram, tüplerin açık ve fonksiyonel olması gibi birçok faktörün birlikte değerlendirilerek tedaviye karar verilmesi gerekmektedir.
TÜP BEBEK TEDAVİSİ ENDOMETRİOSİSİN TEKRARLAMASINA YOL AÇAR MI?
Günümüz bilimsel verileri değerlendirildiğinde tüp bebek tedavisi uygulanan endometriosis hastalarında kistlerin nüks ettiğine dair bir veri bulunmamaktadır. Tedavi süresince kısa süreli östrojen hormonundaki yükselmeler tekrar etmesi açısından risk faktörü olarak kabul edilmemektedir.
