Türk Şair ve Düşünür Attila İlhan’ın “Bu ülkenin yüzde 10 hain kontenjanı vardır. Kurtuluş Savaşı'nda da sanmayın topyekün direndik, içimizde düşmanla işbirliği yapan hainler vardı”sözlerine adeta ışık tutan bir ihanet…
Aydın Belediyesi’nde bu güne kadar kurulduğu 1881 yılından Aydın Büyükşehir Belediyesi adını aldığı günümüze kadar halihazırda 31 belediye başkanı göreve geldi. Bu isimlerden her birisi de şehrin modernizasyonu, kalkınması, daha refah bir seviyeye ulaşması için türlü icraatlar ortaya koyarken kimi zaman yetersiz ya da başarısız bulunarak eleştirildiler, kimi zamansa halktan da destek bularak alkışlandılar. Ancak bu 31 isim arasında öyle biri var ki, 1919’daki yunan işgali sırasındaki sergilediği tavır sebebiyle vatan haini olarak tarihin tozlu sayfalarında yerini almış durumda.
Bu yazıda Aydın’a tarihin en büyük ihanetini sergilemiş 'Aydın belediye başkanı' namına sahip bir ismi ele alacağız; Adı, ‘Çakmarlı Büyük Emin Bey’. Aydın’da yunan işgaline hiçbir direniş göstermeyen ‘Çakmarlı Büyük Emin Bey’in adı halen Aydın Belediyesi ile ilgili tarihçelerde de yer alıyor.
“AYDIN’IN İŞGALİNİ YUNAN BAYRAĞI ASARAK KARŞILADI”
Tarihler 25 Mayıs 1919’u gösteriyordu. Aydın’a yaklaşan Yunan kuvvetlerini sükûnetle karşılayacaklarını belirten bir heyet gitmişti. Bu heyetin içinde Teohori Yorgiyadis, Mihail Barucu, K. Harcı Apustol, Manisalı İstilyo, Manisalı Bropulo, Çakmarlı Büyük Emin Bey, Peştamalcızade Reşat Bey, Avukat İlhami Bey, Şeyh Mehmet Efendi Polis Komiseri Müftü Mustafa Efendi, Avukat Ethem Bey bulunuyordu. İşgale karşı direnç gösterilmemesini yerli halk büyük bir üzüntüyle ve nefretle karşılamıştı. Nitekim 27 Mayıs 1919 Salı günü Aydın Yunan kuvvetleri tarafından işgal edilmiş ve hiçbir direnişle karşılaşmamıştır. O sırada Çakmarlı Emin Bey, Aydın Belediye Başkanı idi. Asaf Gökbel’in Peştemalcızade Reşat Bey’e dayanarak verdiği bilgilere göre Emin Bey, kültürsüz, kişiliksiz, kolayca kandırılabilir, saf bir adamdı. Evinde rum hizmetçiler kullanır, rumlarla içkili alemler yapmaktan zevk alırdı. İzmir Yunanlar tarafından işgal edilince yerli rumların teşvikiyle Aydın Belediye Reisi sıfatını kullanarak, işgal kuvvetleri kumandanına bir telgraf çekerek, “Aydın’ın Yunanlar tarafından işgal edilmesine halkın muvafakat edeceklerini ve işgali sükûnetle karşılayacaklarını” bildirmiştir. Üstelik Çakmarlı Emin Bey, evinin balkonuna da büyük bir Yunan bayrağı asmıştır.
İşgalden iki gün önce yani 25 Mayısta Aydın’a gelen yeni Mutasarrıf Abdurrahman Bey’in ilk işi söz konusu telgraf meselesinden dolayı Emin Bey’i Belediye reisliğinden azlederek yerine Peştemalcı Reşat Bey’i belediye başkanı olarak tayin etmiştir.
“AYDIN’IN ANAHTARINI TESLİM ETTİ”
Aydın’da vatana ihaneti halen unutulamayan Çakmarlı Büyük Emin Bey hakkında, yunan yazar Kostas Misailidis’in Aydın’ın işgaliyle ilgili kaleme aldığı yazıdaysa şu ifadelere yer verilmiştir; “Yunan Birlikleri Aydın'a yaklaştıklarında onları bir kurul karşıladı. Bir tepsi içinde bulunan bir parça ekmek ile biraz tuz ve bir büyük anahtarı Türk Belediye Başkanı titreyen elleri ile tutuyordu. Anahtar Aydın'ın teslimini belirtiyordu. Aynı anda Polis müdürü kılıcını Albay Çerulis'e teslim etti. 27 Mayıs öğleden sonra saat 6'yı 20 geçe Yunan Ordusu Aydın'a girdi. Yunan Ordusu Aydın'a girdiğinde Çakmarlı Emin'in evinde Büyük bir Yunan Bayrağı dalgalanıyordu”
Halen Aydın Belediyesi ile ilgili yazılan birçok tarihçe kısmında da 1919'daki işgal döneminde belediye başkanlığı görevinde bulunması münasebetiyle adı yazılı olan Çakmarlı Büyük Emin Bey, Aydın tarihine kara bir leke olarak geçmiştir.
